Aflevering 30 van mijn blog over een zoektocht naar herstel zoals ik dit heb ervaren in 2004/2005
Poor me, poor me, pour me a ....!
De eerste week van mijn verblijf in het kasteel blijkt het vakantietijd te zijn voor veel medewerkers. Daar hadden ze me bij de intake in den Haag al voor gewaarschuwd. We worden daardoor vooral beziggehouden door counselor Bob, een wat oudere ex-kolonel uit het Amerikaanse leger. Bob is voor mij het evenbeeld van de officier die gespeeld wordt door Jack Nicholson in “A Few Good Men”. Opvallend trouwens hoe vaak een karakter van Nicholson voorbijkomt als je over verslaving schrijft, maar dit terzijde. Bob uit zich uitsluitend in pakkende AA-oneliners en andere “wisecracks” en wil bij iedere discussie het laatste woord. Ik heb het daar zeker in het begin moeilijk mee, hij lijkt mij geobsedeerd door de AA en alles wat daarmee te maken heeft. Voor de nummerplaat van zijn Landrover heeft hij zelfs een kenteken beginnend met de letters AA weten te regelen. Voorlopig moet ik het met hem doen. Hij heeft vaak wel gelijk met zijn statements, sterker nog er is meestal geen speld tussen te krijgen, maar de manier waarop hij iedere keer zijn punt moet maken irriteert me. Intussen houdt hij wel iedereen bij de les, niets ontgaat hem, en ik moet eerlijk zijn nu, vele jaren later, kan ik al die oneliners nog altijd moeiteloos ophoesten.
"Poor me, poor me, pour me a drink; just for today; stick with the winners; any meeting is a good meeting: easy does it, making amends? Et cetera."
Al die kreten, slogans en gewoontes heb ik eerder gehoord of gezien. Ik herken ze steeds vaker. Het valt me met terugwerkende kracht op hoe vaak in, vooral Amerikaanse televisie series en films, wordt gerefereerd aan AA en aanverwante organisaties. Het wordt me langzaam maar zeker duidelijk hoezeer de AA-cultuur is verweven met het leven en denken in de Angelsaksische landen. Dit intrigeert me en maakt zo ook het gedachtegoed en de behandeling wat minder eng. Ik pas me zo goed en zo kwaad als het gaat aan en volg in ieder geval trouw alle bijeenkomsten. Je kunt je er trouwens niet aan onttrekken ze vinden je wel. Maar ik neem er nog altijd niet echt aan deel. Het staat nog te ver van me af. Te veel Pinkstergemeente, te zweverig, te veel gemeenplaatsen, te veel God. Ik durf het niet aan me eraan over te geven. Ik begin me ook voor het eerst in mijn traject wat schuldig te voelen. Ik realiseer me dat de ziektekostenverzekeraar fors in me aan het investeren is terwijl het rendement nog altijd erg laag is.
Al snel wordt Bob afgewisseld met andere therapeuten en counselors en wordt het voor mij allemaal wat beter verteerbaar. Alle bijeenkomsten en therapiesessies duren nooit langer dan één uur. Uitlopen, lang napraten, wat soms heel verleidelijk is, zit er niet in. Na een korte pauze wacht alweer een volgend onderwerp, therapie of sessie op ons. Het aanbod is heel divers, soms gaat over het effect van middelen op je geest of je lichaam een andere keer over het effect van je verslaving op je familie en je omgeving. In groep sessies gaat het vooral over de onderlinge dynamiek en omgaan met je emoties. Natuurlijk komen ook de Twaalf Stappen en het gedachtegoed van de Anonieme Alcoholisten ruimschoots aan bod. Al zijn het altijd lange dagen, het geeft toch een bepaalde rust en regelmaat die goed werkt. Geen oeverloos gelul en als het een onderwerp of een docent is die je niet bevalt, weet je dat het binnen afzienbare tijd voorbij is. Het programma dat afgewerkt wordt gaat non-stop door. Alleen op zondag en zaterdag middagen is er wat vrije tijd ingepland. Dit overladen programma krijgt zo ook de schijn van een soort hersenspoeling. Je bent zes weken lang alleen maar bezig met allerlei verschillende aspecten van je verslaving. Als één van mijn lotgenoten hier wat kritische vragen over stelt wordt het ook niet ontkend. Het antwoord van de therapeut is even kort als duidelijk: “Dat kan wel zo zijn, maar was je, tot je hier kwam ook al niet 24 uur per dag met de in stand houding van je verslaving bezig?” Het valt niet te ontkennen, ze hebben gelijk. Het programma wat we hier krijgen is gewoon een heel intensieve debriefing. En wat is daar nou eigenlijk mis mee? Neem nou bijvoorbeeld de alcohol reclames waar je dagelijks mee wordt doodgegooid. In 2005 is het stoere, wat onbeholpen rolmodel van de Vrienden van Amstel populair. Hierin zien we onder andere een hulpeloze Amstelbier drinkende vriend in de struiken pissen terwijl zijn vriendin wat gegeneerd toekijkt. Kijk deze filmpjes nog maar eens terug op:
Drinken is cool en je mag jezelf best eens even laten gaan is in deze filmpjes vooral de boodschap. Hier in Schotland wordt eens goed de keerzijde belicht, en wat belangrijker is, dat het niet nodig is om te drinken om stoer of cool te zijn, mocht je dat doel nog willen nastreven in je huidige conditie.
Het heeft voor mij iets verontrustends geen greep meer te hebben op mijn dagelijkse leven. Eigenlijk word je hier gewoon geleefd. De wereld thuis in Amsterdam draait door zonder mij; voor de komende tijd ben ik de controle kwijt. Contact met het thuisfront is de eerste tien dagen ook niet mogelijk en daarna mag het hooguit één keer per week, via een enkele betaaltelefoon in de centrale hal van het landhuis. In de spaarzame pauzes is het daar altijd dringen en lang wachten, iedereen kan ook meeluisteren. Als je dan eindelijk aan de beurt bent word je al snel gemaand om af te knijpen. Mijn aandrang om te bellen is vanaf het begin niet bijzonder groot. Ik heb zeker over de eerste week nog maar weinig te melden en ik weet dat Heleen blij is dat ik eindelijk weg ben. De stemmen van mijn kinderen zal ik nog niet kunnen verdragen. Hoe moet ik aan hen uitleggen hoe het met me gaat en wat ik hier doe? Ik heb geen tekst. Ik beperk me tot het schrijven van een enkele brief aan Heleen en wat kaarten aan mijn kinderen met foto's van hun lievelingsdieren.
Het is een bijzonder gemêleerd en kleurrijk gezelschap waarin ik terecht ben gekomen. Soms aardige mensen, maar net als in het gewone leven ook bijzonder vervelende. De mythe dat verslaafden heel creatieve, supergevoelige types zijn, wordt hier snel ontkracht. Naarmate ik er wat langer ben, zie ik mensen gaandeweg veranderen, en niet altijd in positieve zin. Als er een nieuwe patiënt binnenkomt, is de groep in eerste instantie het meest geïnteresseerd in de verslaving waaraan hij of zij lijdt. "Alkie or Druggie? " Als snel begrijp ik dat er eigenlijk gezocht wordt naar een eerste echte seksverslaafde patiënt, als ware het een unieke zeldzame diersoort. Nieuwkomers blijken vaak, net als ikzelf, moeilijk benaderbaar, vaak heel afwezig, houden pogingen tot contact af en zijn erg tegendraads. Ze lopen weg, blijven op hun kamer of maken tijdens de bijeenkomsten luid hun afkeuring van het gebodene kenbaar. Het mag allemaal, niemand lijkt zich er erg aan te storen. Wanneer iemand zich later toch weer bij de groep voegt, wordt hij of zij gewoon weer opgenomen. Het blijkt ook bij verslaafd zijn te horen zo begint het mij te dagen door alle lezingen. Ontkennen en jezelf afzonderen, jezelf buiten de groep, noem het maar de maatschappij plaatsen, dit allemaal met maar één doel, je volledig op je verslaving, het gebruik van middelen of het nou alcohol, drugs, seks of gokken is, te kunnen storten. Iets waar ikzelf ook goed in ben geworden.
De groep patiënten is ook in alle opzichten een redelijke afspiegeling van de maatschappij met als enige bijzonderheid dat ze allemaal verslaafd zijn aan iets. Net als in een gewone groep zitten er uiterst slimme en erudiete types tussen en hele simpele volkse. Er zitten uiterst wilskrachtige mensen tussen die veel hebben bereikt in hun leven er zijn er ook die gewoon met de stroom mee hebben geleefd. Allemaal zijn ze tegen een gemeenschappelijk probleem aangelopen, hun verslaving die ze maar niet kunnen overwinnen. Uiteindelijk zorgt dit idee, dat je het zou kunnen overwinnen als je het maar echt wilt, voor de grootste deceptie. “Gewoon even die knop omzetten”. Dat wordt je ook door de buitenwacht, mensen in je omgeving aangepraat. Je vindt zelf ook dat je het moet kunnen maar het lukt maar niet. Al die mislukte pogingen ontmoedigen je en zorgen voor nog meer schuldgevoel. En dat schuldgevoel is de motor van mijn verslaving besef ik me hier voor het eerst. De sneeuwbal die van de berg afrolt en waar steeds meer ellende en narigheid aan gaat kleven tot hij tegen een boom aan knalt en uit elkaar spat. Het gaat erom dat ik uit de negatieve spiraal van dit schuldgevoel ontsnap. Pas dan is er een weg omhoog.
Een van de eerste programmaonderdelen die ik niet kan ontlopen in de eerste week van mijn verblijf is het vertellen van mijn levensverhaal. Dit is een sessie met de gehele behandelgroep van veertig patiënten. Counselors of therapeuten zijn daarbij niet aanwezig. Het is daardoor een intieme bijeenkomst met lotgenoten. Je mag dit geheel naar eigen inzicht doen, uit je hoofd, vanaf papier, lang, kort, het maakt niet uit, als je het maar doet. In het Engels natuurlijk, voor mij een extra hindernis. Ik weet dit wat uit te stellen en heb voor ik zelf aan de beurt ben al een tiental verhalen van anderen aangehoord. Deze waren erg wisselend qua inhoud, lengte, intensiteit en impact. Stuk voor stuk integer en eerlijk verteld dat wel. Deze levensverhalen worden verteld alsof de verslaving als uiteindelijke resultante onontkoombaar is. Ik besef me al snel dat ik zelf ook op deze manier mijn eigen historie heb geschreven of beter gezegd herschreven. Alle heftige, noem het traumatische, voorvallen heb ik verzameld en gestapeld en hier zit ik dan als product van mijn geschiedenis. Onzin natuurlijk. Veel mensen hebben hetzelfde als wij hier in de groep meegemaakt, soms wat anders, soms nog heftiger, maar waarom zijn zij dan niet verslaafd geraakt? Tot nu was ik mijn eigen verhaal bijzonder hartverscheurend en treurig gaan vinden. Ik had er mijn eigen motivatie uit geput om verslaafd te raken en ook te blijven. Met mijn leven en geschiedenis moest je wel aan de drank en de drugs raken vond ik, zeker na wat ik het laatste jaar allemaal had meegemaakt. Het zet mij aan het denken. Het gaat er kennelijk niet om waarom je veel bent gaan drinken. Het gaat erom waarom je blijft drinken, waarom het maar niet lukt om te stoppen zelfs al wil je dat heel graag. Hoe erg en duister je verleden ook is of soms ook helemaal niet, het maakt niet echt uit voor je zoektocht naar de oplossing. Veel mensen willen zichzelf eerst leren begrijpen om daarna actie te ondernemen om te gaan herstellen. Hier in Schotland begin ik voor het eerst te begrijpen dat ik juist dingen moet gaan doen om mezelf te leren kennen en te begrijpen. Dingen, zaken die ik niet wil, die me tegenstaan en waarvan ik vind dat ze niet bij me passen. En dat doet pijn.
(Wordt vervolgd)
ความคิดเห็น